Ardları sıra ağlanası dostlar toprağa düşmek için birbirleriyle yarışıyorlar sanki.  Erbil Tuşalp de son nefesini verdi, beyaz atına binip gitti işte. 

Üzgünüm, yaslıyım. 

*** 

Erbil ağabeyin 1945’te başladığı yaşam yolculuğunda ilk gençliği kışlada geçti, 1965 yılında Kara Harp Okulu’ndan süvari teğmen olarak mezun oldu; ama O iliklerine değin devrimciydi, gazeteciydi. 

Hepsinden önemlisi, “Önce insan” diyenlerin soyundandı. 

Nitekim, sosyal medyadaki son paylaşımının başlığında “Önce insan” demişti; suya sabuna dokunmadan ömür sürenleri eleştirmişti. 

*** 

Erbil Ağabey İle Hukukum, Ben Gazeteciliğe Başlamadan Önce Oluştu. 

12 Eylül faşizminin simge hapishanelerinden Metris’ten tahliye olduktan sonra Cumhuriyet Gazetesi’nin Ankara bürosunda kendisini ziyaret ettim. Sıkıyönetim mahkemesindeki yazılı savunmamı verdim. (O günlerde, cezaevlerindeki zulme direndiğimiz ve tektip cezaevi elbisesini giymediğimiz için duruşmalara alınmıyorduk, savunmamızı yazılı olarak veriyorduk.) 

Doğru adrese gitmiştim. Çünkü, 12 Eylül faşizminin en karanlık döneminde insan hakları ihlallerine ilişkin haberleriyle dikkati çekiyordu. Bin İnsan, Bin Tanık, Bin Belge adlı kitapların yazarıydı. Bu kitaplarında da bizleri anlatıyordu; sosyalist devrimcilere uygulanan zulmü sergiliyordu. 

Savunmamı gözden geçirirken gülen gözlerinin mahzunlaştığını anımsıyorum. 

Uzun uzun sohbet etmiştik. 

Erbil ağabey, benim gibi solculuktan atılmış başka askerler ile de tanışıyormuş. 

Bizlerden dinlediklerini, mahkemedeki savunmamı kitaplarına aktardı nitekim. 

*** 

EYLÜL İMPARATORLUĞU adlı belgesel kitabını 1988’de yayımladı. 

O kitabında, 12 Eylül darbesini ve ülkeye çektirdiklerini anlatmanın yanı sıra benim savunmamdan uzun alıntılar yaparak, devrimci asker profili de çizdi. 

Şöyle ki: 12 Eylül darbesi ilan edildiğinde devrimci subay, sosyalist harekete katılmak üzere yola çıkıyor ama örgütü kışlasına dönmesini istiyor. Hayal kırıklığı içindeki subay, sıkıyönetimde görev alıyor, operasyonlara katılıyor, sonra tutuklanıyor, sıkıyönetim mahkemesinde kendisini savunuyor… 

Erbil ağabey, savunma için kitapta şöyle diyor: “Yargıç karşısındaki bir kişinin anımsayabildikleri ile ortaya çıkan görünüm, bütün olanları yansıtabilecek güçteydi.” (s: 71-80) 

Kızına Adadığı Kitap 

Erbil ağabey, EYLÜL İMPARATORLUĞU adlı belgesel kitabında 12 Eylül darbesini masal formatında anlatıyor. 

Masalı kızı Ekin’e ithaf etmiş. 

İlk sayfasında şöyle demiş: 

“Kızımın mektupları olsun istedim hep; 

Doğduğu günden başlayan…” 

Ne güzel bir ithaf değil mi? 

Sonra 465 sayfa boyunca kızına hitap ediyor, 12 Eylül darbesini ve sonrasını anlatıyor. 

Son sayfada Ekin’e şöyle sesleniyor: 

“Eylül imparatorluğunu bir tek sıfatla tanı sevgili kızım.  

Faşizmi öğren ve bir daha yaşanmaması için onunla kavgaya hazır ol.  

Eylül imparatorluğunun tarihini, dünya tarihi ile ve özellikle benzerleri ile birlikte araştır, sorgula. 

Doğduğun günlerde ülkende ağır bir yenilgiyle sonuçlanmış olsa da, Eylül imparatorluğuna karşı güçlü bir savaşım verildi. Yüzlerce binlerce onurlu insan başlarını eğmedi. Onların çocukları ile gurur duy, onlara sarıl. Evinin eşiğinde yakınlarının kanlarını görenleri unutma. En önemlisi sevgili kızım, o yılların yenilgilerinden gözyaşlarından utanç duyma…” 

Kitapta anlattığına göre, Ekin’in hayata gözlerini açtığı saatlerde Erbil ağabey haber peşindedir, ilk darbe bildirisini dinlemek üzere televizyon karşısındadır… 

Gazeteci olmayanların anlamakta zorlanacakları bir davranıştır o saatte haber kovalamak. 

Erbil ağabey, KOAH hastalığı yüzünden Karaburun’a yerleşinceye değin hep haber kovaladı, nice kitaplar yazdı. Gazetecilerin meslek örgütlerinde görev yaptı, İnsan Hakları Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. 

*** 

Basın Kartını İptal Etmişlerdi

Cumhurbaşkanlığı İletişim Daire Başkanlığı’nın basın kartını iptal ettiği yüzlerce gazeteciden birinin de Erbil Tuşalp olduğu ortaya çıkmıştı. Bu rezalet üzerine Erbil ağabey, 1975 yılında mesleğe adım attığını ve o günden itibaren de basın kartını şerefiyle taşıdığını, gazeteciliği de hakkıyla yaptığını belirtmiş; “Bu benim için onur belgesidir. Bunu yapanlarda azıcık utanma olsaydı, yapmazlardı” demişti. 

*** 

Karaburun’da KOAH ile cebelleştiği yıllarda telefonla görüşüyorduk. 

Bir keresinde yolum İzmir’e düştüğünde, kadim dostlarım Şemsettin Dikmen ve Süleyman Şadi Gür ile birlikte Karaburun’a gidip Erbil ağabey ile buluştuk. Uzun uzun sohbet ettik. 

Son kez telefonla aradığımda Ayşegül Hanım yanıtladı; yoğun bakımda tedavi altına alındığını, durumun umut verici olmadığını söyledi. 

Acil şifa dilemekten başka bir şey diyemedim. 

Erbil ağabey artık nefes alıp vermiyor. 

Dostları peşinden ağıtlar yazıyorlar. 

Faruk Bildirici, uzun yazısının başlığında “Erbil Tuşalp, görmediğimiz karanlığın, gördüklerimizden daha koyu olduğunu gösterdi!” demiş. 

Yalçın Doğan da yazısının başlığında “Kaya gibi adamdı” demiş. 

Bir de ayrıntı vermiş Yalçın Doğan: 

“Kızını sordum. 

Belirtmek zorundayım. 

‘Pek aramıyor’ dedi. 

Boğazıma bir şeyler düğümlendi.” 

Benim boğazıma da çok şey düğümlendi. 

Keşke o düğümleri de konuşabilseydik Erbil ağabey. 

Uğurlar olsun. 

Unutmayacağım.